سیر تغییر و تحول در صنایع

صنعت عموما در جامعه و افکار عمومی به تولیدات و تولیدکنندگان کالاهای صنعتی اتلاق میگردد، حال آنکه امروزه بخشهای مختلف اقتصادی مانند کشاورزی،دامداری و راه و ساختمان که از ارکان و محورهای اصلی اقتصاد میباشد نیز با روشهای مدرن و بکارگیری ماشین آلات و تکنولوژی پیشرفته صنعتی ، ایجاد و با مدیریت صنعتی به فعالیت مشغولند و در مجموع تمامی تولیدات (باستثنای صنایع دستی)خانواده بزرگ صنعت را تشکیل داده و در زمره صنایع قرار میگیرد ، بدیهی است چنانچه تولیدات را با این رویکرد مورد بررسی قرار دهیم ،طیف بزرگی از اقتصاد و فعالین اقتصادی را صنایع تشکیل میدهد . کشور ایران خوشبختانه از جهات گوناگون یکی ازمستعدترین مناطق صنعتی میباشد.

وجود پتانسیل بالا از جمله منابع و ذخایرمعدنی متنوع ، منابع آب و خاک وسیع ، اقلیم و آب و هوای چهار فصل، ذخایر عظیم نفت وگاز ، نیروی انسانی جوان و خلاق ، دسترسی به بازارهای مهم منطقه و سوابق طولانی در پایه گذاری صنایع و وجود چندین عامل موثر دیگر موید این مدعاست که کشور ما میتواند در زمینه های مختلف جایگاه ویژه و بسیار خوبی در منطقه و آسیا داشته باشد،کما اینکه تا کنون نیز با وجود مشکلات و نشیب و فرازهای فراوان در برخی از رشته ها سرآمد بوده و نقش موثری در بازارهای مهم داراست . با این وجود در جامعه و برخی محافل به اشتباه اینگونه القاء میگردد که همواره رکود صنعت و تعطیلی کارخانجات و کاهش نیروی انسانی واحدهای صنعتی ناشی از شرایط اقتصادی و بین المللی است که بر اقتصاد سایه گسترده و صنعت در کشور رونق چندانی ندارد یا اینکه کارخانجات دچار ورشکستگی میباشند ، در حالیکه تولید حتی در بدترین شرایط هم از رشد معقولی برخوردار میباشد پس دلایل این تغییرات و دگرگونی ها را میبایست در جای دیگر جستجو کرد .

در اواخر قرن 18 و قرن نوزده میلادی تولیدات صنعتی بصورت تولید انبوه با احداث کارخانجات بزرگ و بکارگیری نیروی انسانی بسیارزیاد ایجاد میگردید و بنابر شرایط کارخانجات و نوع تولید ، کلیه مراحل تولید از تهیه مواد اولیه مورد نیاز تا مراحل تولید حتی ساخت و تعمیر ماشین آلات مورد مصرف ، حمل و نقل – فروش و غیره را مجموعا عهده دار بوده و خودکفایی در پروسه تولید یکی از امتیازات کارخانه محسوب میگردید . بطورمثال یک کارخانه ریسندگی با در اختیار داشتن مزارع پنبه و ماشین آلات خاص و در اختیار داشتن نیروی انسانی زیاد کلیه مراحل فرآوری و تولید نخ یا پارچه را خود انجام داده و بدین صورت تکنولوژی تولید محصول را در انحصار خود نگه داشته و با این روش تولید دانش فنی و بازار محصول خود را همواره محرمانه و در اختیار خود داشت به مرور زمان و تغییر اساسی شرایط اقتصادی اداره کردن  چنین کارخانجاتی بسیار دشوار و پرهزینه شده صاحبان صنایع را به کوچک سازی کارخانه ها واداشت و اختراعات جدید و جایگزینی  خطوط تولید با حجم کم و کارایی تولید بسیار بالا ، رفته رفته وسعت کارخانجات قدیمی را کمتر و نیروی انسانی مورد نیاز را نیز کاهش داده حال صاحبان صنایع ضمن کوچک سازی واحدهای خود توان تولید بیشتری را پیدا کرده و متناسب با رشد جمعیت و افزایش تقاضا ،تولیدات خود را به اقصا نقاط جهان ارسال داشته و این رخداد فصل جدیدی در صنعت بوجود آورد که در قسمت بعدی به آن خواهیم پرداخت.